ნუგზარ შატაიძე – ვენახის ანგელოზები

ნუგზარ შატაიძე – ვენახის ანგელოზები

გადმოწერე: ნუგზარ შატაიძის – ვენახის ანგელოზები

ახალშეწამლული, ჯერ ისევ სველი ვაზი მზეზე სხივის. ძირს დაშვებულ, სისველისაგან დამძიმებულ ფოთოლს შაბიამნის წვეთები სცვივა და ფხვიერ მიწაში იჟონება. სიჩუმეს მხოლოდ მათი ტკაპატკუპის ხმა არღვევს.
უეცრად იმ ხმას წყლის თქაფუნი შეერევა: წელზევით შიშველი, შაბიამნის ხსნარით თავპირშეღებილი გოგია საგუბართან წაკუზულა და ხელებს იბანს. წყალს პირზეც რომ შეისხამს და სახეს ჩამოიბანს, მაშინღა გამოჩნდება, რომ შუახნის გამხდარი, სქელულვაშა, ოდნავ შემელოტებული კაცი ყოფილა.
კარგად რომ გაიღვრიჭება, შესაწამლი აპარატისთვის მაშინღა მოიცლის: გარეცხავს, გააჩახჩახებს, მილებსაც დაშლის და საგულდაგულოდ გააკრიალებს. ბოლოს აპარატის ნაწილებს გასაშრობად ყორეზე ჩამოამწკრივებს, შაბიამნით გათხუნულ პერანგს აიღებს და ქოხისკენ გასწევს.
მოკრიალებულ ცაზე ცხრათვალა მზე ღუდღუდებს.
მზვარეზე ჩაფენილ, ლურჯად დაფერილ სველ ვენახს თხელი, სიფრიფანა ორთქლი ასდის.

შორიდან გუგული იძახის.
თავდავიწყებით უსტვენს ვერცხლისფერ ფშატზე შემომჯდარი შაშვიც.

გოგია ქოხში გამართულ ხის ტახტზე ზის, ტანზე სუფთა პერანგი აცვია, ზურგით კედელს მისწოლია და უფილტრო სიგარეტს ნეტარებით აბოლებს.
ტახტის თავთან ხისგანვე გამოჩორკნილი მაგიდაა მიდგმული, ზედ ერთი ნათალი ჭიქა, საფერფლე (კონსერვის ცარიელი ქილა) და გაზეთში გახვეული რაღაც დევს. კედელზე ადამისჟამინდელი, გაშავებული ჭრაქი კიდია.
მოულოდნელად გუგული გაჩუმდება, შაშვიც ხმას გაკმენდს და გარეთ სამარისებური სიჩუმე ჩამოწვება.
გოგია თავს ასწევს და ვენახს გახედავს.
იქ ნიავი არ იძვრის. გასუსულები დგანან ვაზები.
გოგია წამოიწევს, სიგარეტის ნამწვს კონსერვის ქილაში ჩასრესს და თან იმ ვაზებს თვალს არ აცილებს.
უეცრად, თითქოს ნადირი რამ შემოვარდაო, ვენახში სისინით გაივლის ქარი და იქაურობას აახმაურებს.
ელდანაკრავი გოგია წამოდგება და გარეთ გავა.
თითქოს პატრონის გამოჩენამ დააფრთხოო, ქარი უმალ ჩადგება. ვენახი ჩაჩუმდება, გაინაბება, ვაზებს ოდნავ, სულ ოდნავღა უთრთის ფოთლები.
მოულოდნელად იმ სიჩუმეში საშინლად დაიგრუხუნებს და გოგიას მაღლა აახედებს: თრიალეთიდან ერთი უშველებელი, ჩაშავებულ-ჩაბოროტებული ღრუბელი მოდის, თანდათანობით იზრდება, ფუვდება და რუხრუხითა და ჭექა-ქუხილით ახლოვდება.
გოგია უმწეოდ მიიხედ-მოიხედავს, ახალშეწამლულ ზვარს თვალს მოავლებს და თითქოს ამას ელოდებოდაო, ისევ მოვარდება ის გიჟი ქარაშოტი, ვაზებს მიურევ-მოურევს, ვენახის ჭიშკარს გააღებს და მოაჯახუნებს, გააღებს და მოაჯახუნებს.
გოგია ქვემოთ გაიქცევა, ჭიშკარს, რომელსაც ქარი ხელიდან სტაცებს, ჩარაზავს და სწორედ ამ დროს იელვებს, მიწას საშინელი გრუხუნი შეაზანზარებს და მაღლიდან დგრიალით წამოვა წვიმის მსხვილი წვეთები.
ჰაერში სველი მიწის თბილი ოხშივარი დატრიალდება.
აქამდე გაჩახჩახებული, განათებული გარემო ახლა ერთბაშად მოიმრუშხება და ჩამობნელდება. ზოგჯერ იქაურობას ღრუბლებში გაკლაკნილი ელვა თუ გაანათებს.

წვიმს, ალმაცერად უჟაჟუნებს და თითქოს სული ჩაიდგაო, ვენახი ათასნაირი ხმით ივსება: ისმის შიშინი, წყლის ჩხრიალი, წვიმის ჩქაფუნი და კიდევ რაღაც უცნაური, შორეული გუგუნი.
გოგია ნირწამხდარი დგას და წვიმას უყურებს: ცა ფეხად ჩამოდის, ვაზებს წურწურით გასდის შაბიამნიანი წყალი და მიწა წამლისფრად იღებება. გამტკნარებული ხედავს, როგორ ერთბაშად ეყრება წყალში მთელი იმდღევანდელი ნამუშაკარი, რანაირად ირეცხება რის ვაინაჩრობით შეწამლული ვაზი და ნელ-ნელა უსივდება გული.
მაგრამ თურმე ეგ კიდევ არაფერი!
ჩამუქებულ ცაზე კვლავინდებურად გაიკლაკნება ელვა და დედამიწას შემზარავი გრუხუნი შეარყევს.
აცახცახდებიან ვაზები, უცნაურად დაიკვნესებს ბებერი, გვერდზე გადახრილი ფშატიც და უეცრად რაღაც ახმაურდება, ახრიალდება და წვიმას სეტყვა გამოერევა.
სეტყვის მსხვილი მარცვლები კენჭებივით ხტიან ფშატის ტოტებზე, ყორეზე, მიწაზე.
გოგია თავზე ხელებს წაიფარებს და ქოხისკენ გაიქცევა.
ქოხში თავშეფარებული, კარში ჩამდგარი გასცქერის ციდან დაშვებულ დელგმას.
ვაზები აღარ ჩანს, საშინელი ლაწალუწისა და წვიმის ჩხრიალის მეტი აღარაფერი ისმის.
მიწა სეტყვის თოვლივით თეთრი საბურველით იმოსება.
გამტკნარებული სახით უყურებს ამ სურათს, უაზროდ მისჩერებია ჰაერში მოხტუნავე ყინულის ნატეხებს და მიწაზე დაფენილ ფოთოლს.
როდის-როდის ქარი ჩადგება, სეტყვაც გადაიღებს, სამაგიეროდ ახლა წვიმა იმძლავრებს.
ვენახიდან გამოვარდნილი ნიაღვრები სეტყვის მოლურჯო მარცვლებს ყორის ძირში მიხვეტავს.

ბოლოს, როგორც იქნება, წვიმაც მოიტეხინებს.

ახლა ოდნავღა ცრის.
გოგია წელათრეული გავა და ვაზების მწკრივს ქვემოთ ჩაუყვება.
ვენახი გატიალებულა. ტალახში ალუფხულა სეტყვის დიდრონი მარცვლები, დაფლეთილი ფოთოლი და ყვავილიდან ახალგამოსული მტევანი.
უხმოდ ათვალიერებს გავერანებულ ვენახს, ვაზების მაღლა აფშეკილ, ცარიელ რიკებს, მიწაზე დაფენილ დაგლეჯილ ფოთოლსა და ლერწს.
ერთგან შედგება, ძირში გადატეხილ, წაქცეულ სარს წამოაყენებს, მაგრამ ხელს გაუშვებს თუ არა, სარი ისევ წაიქცევა და ვაზსაც თან გადაიტანს.
ახლა მეორეგან გაჩერდება, ჩაცუცქდება და ფრთებგაფართხულ, ტალახში ჩაზელილ შაშვს დააცქერდება.
კარგა ხანს ზის და მკვდარ ჩიტს ჩუმად ათვალიერებს, მერე ფრთის წვერში სამ თითს წაავლებს, ასწევს, გაიქნევს და ღობის იქით, გზაზე გადააგდებს.
წვრილი, ნემსივით წვრილი წვეთები სახესა და მელოტს უჩხვლეტენ, მაგრამ გოგია ვერაფერს გრძნობს, გარინდებული დგას და გაპარტახებულ ვაზებს უსიტყვოდ უყურებს.
ბოლოს ქოხისკენ დაიძრება, კალოშებს მიწაზე უილაჯოდ მიაფრატუნებს, აღარც ტალახს ერიდება და აღარც წყლის გუბეებს.
ქოხში შესული ტახტზე ჩამოჯდება, მერე გულაღმა გადაწვება, თვალებს დახუჭავს და ხელებს მუცელზე დაილაგებს.
ავად ჩამოწოლილ სიჩუმეს წვიმის ფაჩუნი არღვევს.

უეცრად ჭიშკარი გაჯახუნდება და ამას გოგიას ცოლის ტირილნარევი ხმაც ზედ მოჰყვება.
_ უი, მამიკვდეს თავი, ეს რა უქნია ამ ჩამოსანგრევსა ამასა, რა უქნია ესა, ქაა!
გოგია არ ინძრევა, წევს და ესმის ცოლის ფლიქვინი, იმისი ფეხის ხმა და როცა ქალი ქოხის კარში შემოიხედავს, თვალებს მაშინღა გაახელს, უსიტყვოდ ახედავს და ისევ დახუჭავს.
_ რა იყო ესა, ეს რა ღვთის რისხვა იყო, კაცო?!
რაკი ქმარი პასუხს არ გასცემს, ქალი ქოხში შემოვა და კუთხეში მიდგმულ კუნძზე ჩამოჯდება.
თვალებდახუჭული გოგია ჩუმად წევს.
ქალი იდაყვებით მუხლებს დაებჯინება, სახეს ხელისგულებში ჩარგავს, უსიტყვოდ ზუზუნებს და სასოწარკვეთილი ირწევა.
გარეთ ისევ ცრის.

ისლის სახურავიდან ჩამონადენ წვიმის წვეთებს გუბეში წკაპუნი გაუდის.
ბოლოს ქალი თავს ასწევს და მიცვალებულივით გულაღმა გაშოტილ ქმარს მიაჩერდება.
_ რას გაჩუმებულხარ, კაცო, თქვიი რამე, ხმა ამოიღე!
გოგია ოდნავ შეირხევა, მაგრამ თვალებს მაინც არ ახელს.
ქალი წინ გადაიხრება და ტანზე ხელს მოუფათურებს.
_ აი, დასველებულხარ, გოგი, ადექი, გენაცვალე, აბა, ადექი.

გოგია არ ინძრევა.
_ ადექი, ადექი, წავიდეთ შინა, ოხრათაც დარჩენილა აქაურობა.
გოგია ახლაღა გაახელს თვალებს და ცოლს უსიტყვოდ მიაჩერდება.
_ ადე, კაცო, უნდა გასცივდე და მოკვდე, არაა?
_ წადი, ადამიანო, სახლში.
_ მე უშენოთ არსადაც არ წავალ!
გოგია ტახტზე წამოჯდება, ფეხებს ძირს ჩამოუშვებს და ცოლს პირგამეხებული მიაჩერდება.
_ წადი-მეთქი, დედაკაცო, შინა!
ჩუმად უყურებენ ერთმანეთს.
ქალს ცრემლიანი თვალები თანდათანობით უშრება, ადგება, ქოხიდან უსიტყვოდ გავა და ქვემოთ დაეშვება.

ჭიშკრის მოჯახუნების ხმას რომ გაიგონებს, გოგია დაგორგლილ გაზეთს გაშლის, სადაც პურის გამხმარი, გაკოროწებული ნამტვრევები ყოფილა გახვეული, დაიხრება, ტახტქვეშ ხელს შეყოფს, იქიდან ღვინით სავსე სამლიტრიან შტოფს გამოიღებს და წინ დაიდგამს.
საცობის მოხსნაზე კარგა ხანს იწვალებს, მერე ჭიქას მისწვდება, საჩვენებელი თითით გამოწმენდს და ღვინით გაავსებს.
გარეთ ისევ ცრის, თუმცა იქით აღარც კი უნდა გახედვა. ჭიქას აიღებს, ქოხის გაშავებულ ჭერს მიაჩერდება, რაღაც გაუგებარს ჩაილაპარაკებს და დალევს.
ერთხანს გაუნძრევლად ზის, მერე ხალათის ჯიბიდან სიგარეტის კოლოფს ამოიღებს, იქიდან ერთ ღერს ამოაძვრენს, მაგრამ აღარ მოუკიდებს, ჭიქას შეივსებს, ისევ დაიჩურჩულებს რაღაცას, გამხმარი პურის ნატეხს რამდენიმე წვეთს დააპკურებს და ღვინოს ნება-ნება დალევს.
მერე, ფიქრში წასული, სიგარეტის ღერს ჩაიდებს პირში და მოუკიდებს. ჩუმად, ჯავრიანად აბოლებს. ბოლოს მესამედაც დაისხამს.
უეცრად, თითქოს შუქი აანთესო, მაგიდის ზედაპირს კედლის ჭუჭრუტანიდან შემოჭრილი მზის სხივი დაეფინება და ქოხი განათდება.
გოგია თავს მიაბრუნებს და გარეთ გაიხედავს.
წვიმას გადაუღია, ცას ღრუბელი გადაუყრია და იქიდან მზე ისე უზრუნველად, ისეთი ალერსით იყურება, თითქოს ამ არემარეზე სულ არაფერი მომხდარაო.
გოგია სიგარეტის ნამწვს თუნუქის კოლოფში ჩააქრობს, სასმისს აიღებს, მაღლა ასწევს, მიიხედ-მოიხედავს, ჩახრინწული ხმით რაღაც გაურკვეველ სიტყვებს ჩაილაპარაკებს, დალევს და ცარიელ ჭიქას მაგიდაზე ხმაურით დადგამს.

მერე იქაურობას მოაწესრიგებს _ პურის ნატეხებს ქაღალდში შეახვევს, შტოფს საცობს მოარგებს და ისევ ტახტქვეშ შედგამს.
ერთხანს კიდევ ზის და კარის ღიობიდან ვენახს უყურებს, ბოლოს წამოდგება, ხალათს გაიხდის, ლურსმანზე ჩამოკიდებულ, შაბიამნის ხსნარით გათხუნულ, ჯერ ისევ სველ პერანგს ჩამოიღებს და ჩაიცვამს.
მზეზე ჩამთბარ, გავერანებულ ვენახს სიფრიფანა ორთქლი ასდის, გაღმა ახოებში გუგული იძახის.
გოგია ჭერის ფიცრებიდან ჯერ წალდს ჩამოიღებს, მერე _ ერთად შეკრული «პრეჟის» კონას, ბოლოს _ სასხლავს, ამ ყველაფერს მაგიდაზე დაამწკრივებს და გარეთ გავა.
სეტყვის ნამოქმედარი მზის ნათელში უფრო ცხადლივ მოჩანს _ დალეწილა, გაუბედურებულა ვაზი, მიწა აღარა ჩანს _ იქაურობა ცერისსიმსხო, მსხმოიარე ლერწითა და დაფლეთილი ფოთლით მოფენილა.
გოგია მწკრივებს დაუვლის, გადამტვრეულ, წაჩეხილ სარებს მოაგროვებს, დაიიღლიავებს, ქოხთან ამოიტანს და ძირს დაყრის. მერე ქოხიდან კუნძს გამოაგორებს, წალდსაც გამოიტანს, ჩაცუცქდება და სარების ჩეკვას (წვერების წათლას) იწყებს.
ამ საქმეს რომ მორჩება, სასხლავს აიღებს და ვენახის განაპირა მწკრივს ჩაუყვება.
სხლავს, ვაზებს ჩამოლეწილ ლერწებს აჭრის, გადარჩენილი, მაგრამ ფოთოლდაგლეჯილი რქა სამ კვირტზე დაჰყავს და იმ ფოთოლსაც მკაცრი, დაუნდობელი დალაქივით პარსავს.
მოსარკულ, მოკარკაცებულ ცაზე დასავლეთისკენ გადახრილი მზე ანათებს და ატალახებულ მიწას თვალდათვალ აშრობს.
ახოებიდან ისევ იძახის გუგული.

სხვლას რომ მორჩება, გოგია თავს ასწევს და დაინახავს, რომ მზე ჩასასვლელად დაღერილა _ სულასწრაფებული გადადის დანახვისის სერზე, რაღაცნაირი ზეიმური სიხარულით ეთხოვება აქაურობას, ალერსიანი, ალმაცერი სხივებით ეფერება გაკორტნილ, გასაცოდავებულ ვაზებს და როცა ბოლოს ჩამუქებულ ქედს ჩაეფარება, ვენახი ჩაყუჩდება, გაირინდება და შიგ ბინდისპირის სიმშვიდე დაისადგურებს.
გოგია აჩქარდება: ახლა მწკრივებიდან ნასხლავი და სეტყვის ნალეწი გამოაქვს და ვენახის ბოლოში ახორავებს.
სულ მალე იქ მტევნის, ლერწისა და შემჭკნარი ფოთლის უშველებელი გორა დადგება.
გოგია თავს ასწევს და დასუფთავებულ, დამასმასებულ ვენახს მზერას მოავლებს.
შორიდან ისმის საძოვრებიდან სოფელში მობრუნებული საქონლის ბღავილი და ძაღლების ყეფა.
დაღლილი და ფეხებდამძიმებული ავა ქოხთან, ცემენტის ავზს სახურავს ახდის და შიგ ჩაიხედავს _ კიდევ ბლომად დარჩენილა შაბიამნის ხსნარი.
გოგია აპარატს ააწყობს და წამლით გაავსებს.

ბინდდება.
ტყისპირიდან ჭოტი იძახის.
გოგია ვაზს წამლავს, აპარატის სახელურს მონოტონურად ამოძრავებს და სანამ მთვარე ამოვიდოდეს, ვარაუდით ასხურებს შაბიამანს.
მერე კი ცაზე დიდი, უშველებელი მთვარეც გამოჩნდება და იქაურობას დღესავით გაანათებს.
გასხლულ, აქა-იქ ფოთოლშერჩენილ ვაზებს შაბიამნის წვეთები სცვივა და ფხვიერ მიწაში იჟონება. ღამის სიჩუმეს მხოლოდ მათი ტკაპატკუპის ხმა არღვევს.
დაღლილობისაგან გასავათებული გოგია ცემენტის ავზის ძირში ზის, ზურგით მის კედელს მიყრდნობია და სძინავს.
იქვე გდია დაცლილი, გადაბრუნებული აპარატიც.
შაბიამნისფრად შეღებილ, სამერმისოდ გასხლულ ვენახს სავსე მთვარე დანათის.
მთვარის ოქროსფერი შარავანდი ადგას თავზე მძინარე გოგიასაც და უეცრად იმ ნათელში, როგორც ფოტოქაღალდზე, ისე თანდათანობით ისახება ჯერ ნაბდისქუდიანი, ულვაშაპრეხილი, მოღიმარი ბერიკაცი, მერე კი ჩიხტიკოპიანი დედაბერიც..

Nugzar Shataidze – Venaxis Angelozebi

აკა მორჩილაძე – ჯადოსნური ნივთები

გადმოწერე: აკა მორჩილაძის – ჯადოსნური ნივთები

რა თქმა უნდა, ისინი შენს გარშემო და ხელის გაწვდენაზე არაა. ჯადოსნური ნივთების პოვნა ძნელია და მრავალ თავგადასავალსა და ფათერაკს მოითხოვს.

ასეა ზღაპრებში და მეზღაპრეები არ ტყუიან.

ჯადოსნური ნივთების შესანახი ადგილები ამ ქვეყანაზე ჯერ არ უპოვიათ.

ისინი პარალელურ სამყაროებშია დამალული, ოღონდ იმ პარალელურ სამყაროთა მმართველები, ან ბინადარნი ზოგჯერ გადაწყვეტენ ხოლმე, რომ ეს ნივთები აქეთა, ჩვეულებრივ ქვეყანაში გადმოისროლონ. რატომ გადაწყვეტენ ხოლმე ამას, ძნელი სათქმელია. როგორც ვარაუდობენ, იქაურები ასე იმიტომ იქცევიან, რომ რომელიმე აქაური თავიანთ მხარეში შეითრიონ.

შეთრევა უცბად არ ხდება, შეიძლება ათწლეულებიც დასჭირდეს. იქაურები ნაბიჯ-ნაბიჯ, ნელნელა, ფიქრისა და განსჯის შემდეგ ითრევენ ხალხს ამ სამყაროდან. ქვეყნად არსებობს ჯადოსნური სიტყვებიც, რომლებიც უცნაურ და ურყევ კავშირშია იქედან გადმოსროლილ ჯადოსნურ ნივთებთან. ამ ჯადოსნური სიტყვების გარეშე წარმოუდგენელია პარალელური სამყაროდან გადმოსროლილი ჯადოსნური ნივთების პოვნა.

იმ უხილავი სამყაროს მმართველები არანაირად მიგანიშნებენ, აქა და აქ ჯადოსნური ნივთი დევს და ეს ნივთი და მიდი და აიღეო. ერთადერთი მინიშნება ჯადოსნური სიტყვაა, რომელიც მხოლოდ იმ კაცისთვის არის ჯადოსნური სიტყვა, ვისთვისაც ჯადოსნური ნივთის გადაცემა გადაუწყვეტიათ.

გადაცემა პირობითი სიტყვაა, რადგან სინამდვილეში ისინი არაფერს გადმოგცემენ და უნდა იპოვნო. თუმცა, ისიც არ იცი, რომ ეძებ. მხოლოდ ის იცი, რომ კარგი იქნებოდა, ამ ჯადოსნურ სიტყვას, რომლის ჯადოსნურობასაც ძალიან დიდი ხანია გრძნობ, რაიმე შემატებოდა.

რა დასამალია, და რამდენიმე ასეთი ჯადოსნური სიტყვა მეც ვიცი.

არ იფიქროთ, რომ ეს ისეთი განთქმული სიტყვებია, ყოველ ფეხის ნაბიჯზე რომ გვხვდება.

ვთქვათ, სიყვარული, სიძულვილი, სიცოცხლე და სხვა ასეთი რამეები. საქმე ისაა, რომ ასეთ სიტყვებს კარგახანია ჯადოსნურობა გამოეცალათ და რაც მთავარია, იმ, იქითა ქვეყანაში მათ ნივთიერი გაგრძელება არა ჰქონიათ. ანუ, როგორც იტყოდა შერლოკ ჰოლმსი, თავს უფლებას როგორ მივცემ ვინმე შემიყვარდეს, ან შემძულდეს. შამწუხაროდ, ასეთი რამ ჯადოსნურ სიტყვებში გამორიცხულია.

ჯადოსნური სიტყვები უფრო შეუმჩნეველ, ძალიან ჩვეულებრივ საგნებს აღნიშნავს, ოღონდ ისე წარმოითქმის, რომ შეიძლება მთელი მოვლენაც გამოიწვიოს. ჯადოსნური ნივთი კი ზუსტად ისაა, რასაც ჯადოსნური სიტყვა აღნიშნავს.

რახან ამის დროც მოსულა, გავამხელ ერთ ჩემთვის ჯადოსნურ სიტყვას.

მითუმეტეს, რომ შესაბამისი ჯადოსნური ნივთიც უკვე ხელთა მაქვს.

ამ სიტყვამ არანაკლებად იმოქმედა ჩემზე, ვიდრე იმ ადამიანზე, რომელსაც სიბერემდე ჩაესმოდა ძილში და გამოაღვიძებდა ხოლმე. იმ კაცს, ვისაც ეს სიტყვა ჩაესმოდა, ჯიმ ჰოკინსი ერქვა.

პიასტრი.

აი, ეს სიტყვა.

სხვანაირად, რვიანის ნატეხი (piece of eight), სხვანაირად, უბრალოდ რვიანი, კიდევ სხვანაირად ესპანური ვერცხლის დოლარიანი.

ახლა მოგახსენებთ, რომ პიასტრი ესპანური ვერცხლის ფულია, კარგა გვარიანი ზომისა.

ზედ რა ამოუტვიფრავთ, ამის მოთხრობას არ მოვყვები, მოგახსენებთ, რომ იმ სამასი წლის წინათ ფულის სინაღდე უფრო წონით და ლითონის სიწმინდით განისაზღვრებოდა. რახან წონა მთავარი იყო, ეს გვარიანი პიასტრი ერთდროულად ერთი მონეტაც იყო და ნახევარიც, მეოთხედიც და მერვედიც. ანუ, პიასტრს კუნძზე დადებდნენ და ნაჯახს დაჰკრავდნენ. ასე გაჭრიდნენ ორად და ხურდასაც დაგიბრუნებდნენ. მოკლედ, რვა ნაწილადაც იჭრებოდა და რვა ნატეხით ერთ პიასტრს შეადგენდი.

ამიტომაც ერქვა ასე ინგლისურად მოლაპარაკე ხალხის ადგილებში.

ინგლისელი მეკობრეები, ესპანელ ვაჭართა გემები და პიასტრები.

ალბათ, ყველაფერი გასაგებია.

პიასტრი კი იმიტომ არის ჯადოსნური სიტყვა ჩემთვის, რომ ამ სიტყვამ ძალიან ბევრი რამ შემიცვალა და გადამაწყვეტინა კიდეც. ბევრს ეხსომება, როგორ მთავრდება სტივენსონის განძის კუნძული.

გამდიდრებულ ჯიმ ჰოკინსს მძინარეს ჩაესმის ხოლმე ცალფეხა მეზღვაურის თუთიყუშის, კაპიტან ფლინტის მჭახე ხმა:

– piece of eight, piece of eight!

ყოველთვის, როცა ეს ხმა ჩამესმისო, ამბობს ჩვენთან გამოთხოვების წინ ჰოკინსი, შეშლილივით წამოვჯდები ხოლმე ლოგინშიო.

თქმა არ უნდა, ეს ჯადოსნური სიტყვაა. ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის. რადგან ოდესღაც, ამ შეძახილმა წერის სურვილი გამიჩინა.

პირდაპირ არ ვიცი, რა უნდა მეკეთებინა, იმ თუთიყუშს რომ არ დაეჩხავლა, პიასტრები, პიასტრებიო. ალბათ, ფეხბურთის ყურების მეტს ვერაფერს გავაკეთებდი. თუ ეს რაიმეს კეთებად ჩაითვლება, რა თქმა უნდა.

ასე რომ, მართლაც ჯადოსნური სიტყვაა. ამ აზრს ის უფრო განმიმტკიცებს, რომ უკვე პიასტრიც მაქვს და რაც მთავარია, სწორედ ისე, რვად გაკვეთილი, იქ და იმ დროს რომ ჰქონდათ. ასეთი რამეები კი ტყუილად არ ხდება. სად უნდა მიხვიდე, რომ პიასტრს გადააწყდე? მსოფლიოს რომელ ქალაქში? შენით რომ ეძებო, რა თქმა უნდა, კოლექციონერებს მიადგები და თუ ფული გაქვს, იყიდი კიდეც, მაგრამ ჯადოსნური ნივთების და სიტყვების ურთიერთკავშირის მთავარი პირობა ხომ ის არის, რომ ჯადოსნური ნივთი არ უნდა ეძებო, ნივთს თავად წაეყრები, როცა ისინი ამის საჭიროებას დაინახავენ.

აბა, წარმოიდგინეთ:გადაფრინდი ოკეანეზე, ჩაფრინდი ერთ ქალაქში, იქედან კვლავ იფრინე და ჩაფრინდი მეორე ქალაქში. ამ მეორე ქალაქში ჩაჯექი ავტობუსში და წახვედი მესამე ქალაქში. იმ ქალაქში მანქანაში გადაჯექი და წახვედი ერთ სოფელში, უფრო კი მამულში. იმ სოფელში შეხვედი პატარა მაღაზიაში, ყოვლად უმიზნოდ, სუვენირის, ან რაიმე ასეთის საყიდლად და ამ მაღაზიის ყველაზე ბნელ, შეუხედავ და მოფარებულ კუთხეში გადააწყდი პატარა ქისას, რომელშიაც რვად დაჩეხილი პიასტრი დევს.

თქვენთვის ეგებ სუვენირიც იყოს, თანაც, შეუხედავი და უაზრო , ჩემთვის კი ჯადოსნური ნივთია, რადგან ვნახე ის, რაც ძალიან ბევრ რამეში მეხმარება. საერთოდ კი, წერაც ამ ჯადოსნური სიტყვების ნივთებთან დაკავშირებას ჰგავს. იმათ ყველაფერი მშვენივრად იციან.

იციან, რომ ეს შეძახილი ჩემში არასოდეს გაცვდება და ამიტომაც პიასტრი გამომიგზავნეს. ალბათ, თქვენც წააწყდებით თქვენს ჯადოსნურ ნივთებს, თუკი ჯადოსნურ სიტყვებს ინახავთ და არ გავიწყდებათ, სად შეინახეთ:

– piece of eight! piece of eight!.

Aka Morchiladze – Jadosnuri Nivtebi

აკა მორჩილაძე – ჯადოსნური ნივთები

რევაზ ინანიშვილი – ანდერძი დავით გონჯილაშვილს

რევაზ ინანიშვილი – ანდერძი დავით გონჯილაშვილს

გადმოწერე : რევაზ ინანიშვილის – ანდერძი დავით გონჯილაშვილს

   ამას, რასაც მე ეხლა ვწერ, თქვენთვის არა ვწერ, ჩემო შვილებო. თქვენა, ვერც ბიჭებსა და ვერც ქალებს, ცოცხალმა კაცმა ვერ შეგასმინეთ, რაც მე გულისგულით მინდოდა, და ამ ფარატინა ქაღალდზე დაწერილი რას შეგასმენთ. ამას ვწერ ჩემი შვილთაშვილებისა და იმათი შვილებისათვის. იცოდნენ ესა, რაც მე უნდა დავწერო, და თუ გამოადგებათ რამეში, ხომ კარგი, თუ არადა, ანდერძს კაცი არც მოუკლავს, არც დაუნგრევიაო, არც მე დამაკლებს ამის დაწერა რამეს, _ არც მე, არც თქვენა, არავისა, _ იყოს, ხარჯს არ მოგთხოვთ და ბაჟს, ისე კი, ერთი პატარა სათხოვარი მაქვს და ეს მაინც უნდა ამისრულოთ: ნუ მიაგდებთ ამ ჩემს დაწერილს ნაგვის გასაყოლებლად, შეინახეთ, აი, თუნდაც სინათლის გადასახადის ქვითრებს რომ ინახავთ ხოლმე, იქა, ან სინათლის ქვითრებთან, ან არადა, ყმაწვილების ნიშნების ფურცლებთან. სხვა თუ არაფერი, მადლია, კაცს რომ სურვილს აუსრულებთ და თანაც _ იქნებ ღმერთიც არის, რა ვიცით, იმასთან მისვლისასაც ხომ ყველას გვჭირდება ცოტაოდენი რამ ხელის ტვირთად.

დავიწყებ იმის მოთხრობით, რომ ქართველი ვარ, ფშაველი, ქართველები მყავდა დედაცა და მამაც, მამა _ გოჯელაშვილი, დედა _ ფოთოლაშვილი. მამაჩემის მამა, იმედათ გამიხარდი, ვაჟა-ფშაველას ეძმაკაცებოდა თურმე. მამაჩემი მეუბნებოდა ხოლმე, ვაჟა შენც უნდა გახსოვდეს, რანაირად არ გახსოვს, ბალღო, ჩვენი სახლის უკან ხთისოს წიფელთან რო ნიშანი დავსვით, ჩვენ დაწოლილები ვისროდით, მე, მამაჩემი და ჩემი დედის ძმა, ვაჟამ კიდევ ეგრევე ჯდომელამ რომ გაუშვირა თოფი და აიღო ის ნიშანიო! პატარაობისას ვიძახდი, როგორ არა, სულ წვრილად მახსოვს-მეთქი, მაგრამ ეხლა გამოგიტყდებით, ეს დღე არ მახსოვს. ეგ ყველაფერი მამაჩემისა და ჩემი ბიძების ნათქვამებიდანა მაქვს დამახსოვრებული. მე მარტო რა მახსოვს ნამდვილად: ვაჟა-ფშაველა რომ მოკვდა, მაშინ უკვე ხუთი წლისაზე ცოტა მეტისა ვიყავი და აგე, ეხლა ახალი გომური რომ ჩადგეს ჩვენებმა, მანდ საბძელი გვქონდა; მამაჩემი იმ საბძლიდან ცოტა მოშორებით იდგა, ეტყობა, იმან მოიტანა ის ამბავი, პაპა კიდევ საბძლიდან გამოდიოდა, კევრი გამოჰქონდა. რომ აიღო და დაახეთქა ის კევრი ვაჟა-ფშაველას სიკვდილის გაგონებაზე, კევრი შუაზე  გადაიპო, კაჟები აქეთ-იქით გაცვივდა.

დიდედოჩემი, ფხიკლიანთ ქალი, ვაჟა-ფშაველას დედის ნათესავი იყო. ვაჟას რომ აღწერილი ჰყავს დედამისი, საცოდავი გულის ქალი, ისიც ზედ ისეთი ხასიათისა იყო. სადმე გზაზე შეხვედრილ გაჭირვებულებს იტირებდა შინა, ჩვენთანა, _ ვაი, მე თვალდამდგარს, რა ეშველებათ იმ საცოდავებსაო! სანთელს დაანთებდა და ღვთისმშობელს შეეხვეწებოდა, _ ღვთიშობელო, შენ ძუძუებს შემოვევედრები, _ ეგრე იცოდა შეხვეწნა, _ უშველე იმ ჩვენი ცოდვებისთვის გადადებულებსაო. გველი რომ ენახა წელგადაწყვეტილი, აიყვანდა და უბეში ჩაისვამდა. ის გველი კიდევ არ უკბენდა. იცოდა ფანდურის დაკვრა და ლექსების თქმა. ის რომ ფანდურს დაუკრავდა, დაუკრავდა და მერე ზედ ლექსს იტყოდა, „ნეტა ვინ, მთაო, მაღალო, ჩამოგაქცივა ქარითაო“. ქვის გული უნდა გქონოდა, რომ ცრემლი არ წამოგსვლოდა თვალიდან. ფანდური და ლექსების თქმა ჩემმა პაპიდამ _ მარიამმაც იცოდა, მაგრამ იმ ფხიკლიანთ მომწითურო ქალთან ვერავინ მოვიდოდა, ვერც მარიამი, ვერც ვინმე სხვა.

მამაჩემი გაბოც, გაბრიელი, ძალიან ნიჭიერი კაცი იყო, ორკლასიანი სკოლა ჰქონდა დამთავრებული აქა, ჩვენთან, თიანეთში, მაგრამ იმისი მარტო რუსული დაწერილი რომ გაჩვენათ, გესიამოვნებათ. ისიც უკრავდა ფანდურს და ისიც მღეროდა ლექსებს. დაიდებდა კისერზე სიამაყით ხელს, _ მე და ვაჟას გვიჭიდავია, ხუმრობით, რა თქმა უნდაო, აემ ქედზე დღესაც ვიგრძნობ ხოლმე იმის თითებსაო. გაიცინებდა და სულ სიკეთის შუქს გადმოჰფენდა ყველას. მე რომ დავვაჟკაცდი, ბევრჯერ უთქვამთ ქალებს, _ მამაშენი მზესავით კაცი იყო, შენ რამ ჩამოგღრუბლა, ბალღოო. ორი სურათი გვქონდა, ერთი, დედაჩემი და ისაა, ჩემმა დამ წაიღო და, სახლი რომ დაეწვათ, ის სურათიც იქ ჩაიწვა. მეორე, თოფიანი, მთლად გაყვითლდა, მაგრამ, თუ დაუკვირდები, მაინც მიხვდები, რა ვაჟკაცი დგას, როგორ იყურება, ანდა როგორ უჭირავს თოფი. ხელის მტევანი ჰქონდა, _ დაიჭერდა აი ესე, ორი თითით, კაკალს, ჩამოჰკრავდა კვესივით იმ მაგარ ხელის მტევანს და მოგაწვდიდა გატეხილს. ოციანი წლების გაუგებრობის დროს ერთ თავგასულ მილიციელს ჩააფარა სახეში, დაიჭირეს, გამოიქცა ციხიდან და იმ გამოქცევისას შემოაკვდათ მდევრებს.

თხუთმეტი წლისა რომ გამხდარა, ამოსულა აქ, მთაში, ერთი ეპისკოპოსი. არ ვიცი, დანამდვილებით რა საქმეზე იყო ამოსული. ისე კი, ვარაუდით, _ ხელმწიფე-იმპერატორი აპირებდა იმ ხანებში ჩამობრძანებას, იმისთვის ემზადებოდნენ, ამზადებდნენ ხალხს, ზოგს ამღერებდნენ, ზოგს ათამაშებდნენ, მღვდლები წირვებს და პარაკლისებს იხდიდნენ. ის ეპისკოპოსიც ამ საქმეზე უნდა ყოფილიყო ამოსული. რომ გაუგონია მამაჩემის სიმღერა, პაპაჩემისათვის უთქვამს, გამიხარდისთვის, მომეცით ეს ბალღი, მე წავიყვან ქალაქში, გავზრდი, კაცად ვაქცევო. გამიხარდის უარი უთქვამს, მაგას ვერა, ეგ აქ უნდა გაიზარდოს, მთაში, სხვებიც მყავს, არც ისინი მღერიან ნაკლებად, იმათგან რომელი გნებავთ, წაიყვანეთო, მაგრამ ეპისკოპოსს კიდევ ისინი არ მოუნდომებია.

თვრამეტი წლისა ყოფილა, მამაჩემზე ვლაპარაკობ ისევ, აქაურ ლესნიჩს, სატყეოს უფროსს, ტყისმცველად რომ აუყვანია. პაპას ეს კი გახარებია, პაპასაც, მამაჩემსაც. კარგი ცხენი, კარგი თოფი, კარგი მაგარი მკლავი, წერა-კითხვაც საუცხოო, და მეტი რაღა უნდა უნდოდეს ტყისმცველს! დადიოდა და დაანათებდა თვალებს ჩვენს დაბურულებში, დღისით იყო თუ ღამით. სანამ ომი არ დაიწყო, პირველი ომი, სულ ტყისმცველად მუშაობდა, ომამდეც და ომის შემდეგაც. იმ უბედურებასაც ტყეში გადაეყარა, დაღუპვის მიზეზი რომ გაუხდა. დღესაც ბევრს ახსოვს იმისი ლარ-სამართალი. არა ყოფილა კაცი, უმართებულოდ აჰხირებოდეს რამეზე, პირიქით, ხალხს სულ ამას ელაპარაკებოდა, ტყე თქვენია, თქვენი მოსაფრთხილებელი, თქვენს შთამომავლობას მარტო სახლები და საქონელი კი არ დასჭირდება, ტყეც იმათი ქონებაა, თქვენ თვითონვე უნდა მოუაროთ ამ ქონებასო.

ცხრაას ცხრა წელში, _ ათში მე ვარ დაბადებული, _ ლაშარობა დღეს, დედაჩემს შეხვედრია. დედაჩემი იტყოდა ხოლმე, ნეტავ რა მოეწონა ჩემი, ქარი რომ დამიბერავდა, ჩავჯდებოდი და ბალახებს ვეჭიდებოდი, არ წამიღოს-მეთქი. დამინახა, ერთიანად განათდა, გაშალა ხელი, წამოიღო ის სინათლე და მადლი, მოვიდა ჩემთან და მომითამაშა. მე სულ ცახცახი დავიწყე, წმინდა გიორგივით იყო საწყალი, დავიწიე უკან, მაგრამ დამიჭირეს სხვა ქალებმა, მკრეს ქიმუნჯები და გამაგდეს წინა. რაღა უნდა მექნა, გავშალე მეც ხელები. დამბრუნავს ესე, სულ განათებული, და იქვე, იმ წრეშივე მეუბნება, შენ ჩემი უნდა გახდე, ქალო! შენ ჩემი ცოლი უნდა გახდე, ქალოო! მაშინ კი ჩავღუნე თავი, შევვარდი ქალებში და დავიმალე. მაგრამ სად გინდოდა, რომ დამალოდი იმის თვალებსა! საითაც წავედი და შევბრუნდი, იქითკენ დამხვდა. თან სულ ჩემს გასაგონად მღეროდა: „მე, შენმა დაწუნებულმა, ყეინს არ მივცე სალამიო“. რომ დაღამდა, თითქოს მიწიდან ამომივიდა გვერდზე, _ უნდა წამომყვეო, ამაღამვეო, აქედანვეო. მე გული გამისკდა კინაღამ. მაშინ დაიჩოქა, დაადო მიწას ხელი და, ლაშარის ჯვარზე ვიძლევი ფიცს, შენ ცოლი, მე ქმარიო! ადრე რას ვიფიქრებდი, ეგეთ რამეს თუ გავბედავდი, რა ვიყავი, ჩვიდმეტი წლისა უნდა გავმხდარიყავი იმ შემოდგომას, მაგრამ რაღაცა შემომიდგა ღვთის ძალასავით, არაფერი მითქვამს, მარტო ხელი დავადე ხელზე. მაინც მიხვდა, რომ ჯოჯოხეთშიც წავყვებოდი. იმწუთას. წავიდა, გაქრა. მერე, რომ გადავიდა შუაღამე, _ უმეტესობას სძინავს, მთვრალებიღა ხავიან აქა-იქ, ზოგნიც ცეცხლებთან არიან მიხუხულნი, _ გამაპარა ჩუმად, ჩავედით დაბლა, თელიანებთან, დაგვხვდა იქ ფოცხვერაანთ ლეგო ორი დასადავებული ცხენით, თვითონაც ცხენზე იჯდა, ჩამოხდა, შემსვეს ერთ ცხენზე მე, შესხდნენ თვითონაც, ჩამიყენეს შუაში და წავედით ჭენებით, გადამიყვანეს კახეთში, ახმეტას იქით, მატანში.

ძნელი დრო იყო ესეთი რამეებისათვის ის დრო. აკვნებშივე ჰქონდათ ჩათქმული ჩვენი ბედი ჩვენს მშობლებს. ამის დარღვევა?! აქეთ ჩვენები არიან აზავთებულები, ფოთოლაანი, აჟღრიალებენ თოფ-იარაღს, იქით კიდევ იმათები, გოჯელაანი. გოჯელაანიც ჩვენს დასაცავად კი არა, პირიქით, ისინიც ჩვენს მუქარაში, და არის ერთი გაგანი და გნიასი. პირქვე წევს ჩემი მამამთილი, ჩემი დედამთილი ტირის. და-ძმანი ერთმანეთს აღარ უყურებენ სახეში. ხუთ თვეს ვიყავით იმ მატანში ეგრე. იყო კაცების გაგზავნა-გამოგზავნა, ჩხუბები, დაჭრა, საკლავის კვლა, ქეიფი და სმა. თვითონ სულმნათი ვაჟა-ფშაველაც კი ჩაერია ჩვენს საქმეში, იმისმა შვილმა ლევანმა ორჯერ გვნახა მატანში, ჩაერია ლესნიჩიც, ძალიან კარგი კაცი, და ბოლოს, ხუთი თვის თავზე ჩაგვიდგნენ ლეგო და ჟულაკათ მიხეილი თავსა და ბოლოს და ჩამოვედით მიწასჩაჩერებულები. ჯვარი იქვე გვქონდა დაწერილი, კახეთში. მაინც ისე გვივლიდა შორიშორს ხალხი, თითქოს საკვირველებანი ვიყავით რამე. გაბრიელს რა! _ მე მაგონებდნენ რას აღარა და რას აღარ, მაგრამ მაინც გავძელი, ცრემლი რა არის, ცრემლი არ ჩამომვარდნია თვალიდან.

თავისთან არ მიგვიღო გამიხარდიმ, არც არაფერი მოგვცა. არც იმან, არც მამაჩემმა. თვითონაც არ ინდომა იმათი რამე გაბრიელმა. დავსახლდით აქა, დილიჯნების ძველ სადგურში, ცარიელ-ტარიელნი. ის ძველი სადგურიც ლესნიჩმა მოგვიხერხა, ძალიან უყვარდა გაბრიელი, ფულიც კი მისცა სესხად, რომ რაღაც-რაღაცები ეყიდა ჩემთვის. მოვიდოდა, მოიპარებოდა ხოლმე ჩემი დედამთილი, მოგვიტანდა ჩუმად, რისაც კი წინსაფრის ქვეშ შეეძლო დამალვა, იტირებდა, დასწყევლიდა გამიხარდის, მის ხასიათს, და გაიპარებოდა ჩუმადვე. ჩუმად მოდიოდნენ გაბრიელის და-ძმებიც, იმათაც მალულად მოჰქონდათ წვრილ-წვრილი რაღაცები. და ვიყავით ჩვენთვის, ყველასგან შორს. ერთ ვერსზე მაცხოვრებელი არ იყო არავინ. გაბრიელი რომ შინიდან გავიდოდა, გავუყრიდი კარს ურდულს და ვიჯექი ციხეში გამომწყვდეულივით. ზამთარში მეშინოდა ძალიან. სუ ქარები და დიდი თოვლები იყო ხოლმე იმ წლებში. ნადირი ეტანებოდა სოფელს. ბერიკაანთ პირდაპირ სახლში ჩაუვარდათ მგელი, სკოლიდან ოციოდე ნაბიჯზე, და სულ ჩამოიღო კედლებიდან ხალიჩები და ხალები. ის მგელი ლადო ბერიკაშვილმა მოკლა, _ კარგმა ვაჟკაცმა, მონადირემ… ვიჯექი, ვუგდებდი ყურს ქარის ხვივილსა და ნადირის ყმუილსა და წკმუტუნს, _ ეს ვერხვები მაშინვე იდგა, მაშინ უფრო ბევრი, _ და მაცახცახებდა შიშისაგან.

რაღა დედაჩემის ნათქვამი! მე რომ წამოვიზარდე და სკოლაში დავიწყე სიარული, აქეთ მაშინაც არა ცხოვრობდა არავინ. ამ ერთვერსიან გზაზე მარტო არ მიშვებდა დედა. დაიჭერდა გრძელ ჯოხს, მომჭიდებდა ხელს და მომყვებოდა გვერდზე ხან მუხლამდე თოვლში, ხან ქარბუქში, აქედანაც, იქიდანაც. ვიყავით ხოლმე გადათეთრებულები და დაბუხულები, მაგრამ ბედის უსაყვედუროდ იტანდა დედაჩემი ყველაფერს. მამაჩემი ხომ _ ისე გაიცინებდა, თითქოს ოქროთი სავსე კიდობანს გადახადა სახურავი თავის ცოლ-შვილთანო, მომიქცევდნენ შუაში მე, და იმათ სიხალისეს, იმათ თვალების ბრწყინვას არა შეედრებოდა ქვეყანაზე.

მე გავჩენილვარ და, _ ძალიან კარგი ბალღი ვყოფილვარ თურმე, _ პაპაჩემს სიზმარი უნახავს: წმინდა გიორგის უთქვამს, ადექ, ის ბალღი შენ ჩაიგორე კალთაში, თორემ ამ მახვილს ხომ ხედავო! წამოსულა მეორე დღესვე გამიხარდი, მოურეკია წყვილი გამოსაქვნელი ზაქი, ჩავუგორებივარ კალთაში. ის ზაქები ხომ მოგვცა, მამაჩემის იორღა ციმბირის წყლულით მოკვდა, გაზაფხულზე ჭაკი ცხენიც მოგვგვარა. დარდობდა თურმე მამაჩემი, მაგრამ რაღას იზამდა! ზაქები გამოუქვნია, სადაც რომ დიდი ნალოები იყო, იმეებს უბამდაო, _ ბევრს ახსოვდა. ურემიც გაუმართავს. ყველაფერი იცოდა, ყველაფერი გამოუვიდოდა ხელიდან. თვლებიღა ჰქონოდა დასარკინი, იმასაც, იმ დარკინვასაც იმ დღეებში აპირებდაო, და, აი, რა გადახდა იმ დღეებში. ეს არის მთავარი, ამისთვის ვყვები მთელ ამ ამბავს.

ზის თურმე ერთ საღამოს თავის ჭაკზე მამაჩემი, მოდის ჟებოტას მხრიდან, და შემოხვდა ორი ხევსური, ცოტა მთვრალები, ცოტა ზედმეტად შეთამამებულები, კარგი ვაჟკაცები, კარგ ცხენებზე მსხდარნი; აუხედ-დაუხედეს მამაჩემს ჭაკზე, _ მაშინ სათაკილოდ იყო მიჩნეული ვაჟკაცის ჭაკზე ჯდომა, _ გასცდნენ ცოტაზე და გამოსძახეს იქიდან ტკბილად, _ ცოტა ფრთხილად ატარე, ვაჟო, კლდეში არ ჩაგჩეხოს სადმეო! სწყენია მამაჩემს, მიბრუნებია და უთქვამს, _ ჩემი ცხენი მყავდეს, ვინ ვის ჩაჩეხავდა, ნახავდითო. შემდგარან ის ხევსურები. _ სად არის, სადა გყავს შენი ცხენიო? ხომ არ ეტყოდა მამაჩემი, მყავდა და მომიკვდაო, არ არის ესეც ვაჟკაცის პასუხი, _ სხვასა ჰყავს, კვირის თავს აქ იქნება, მაშინა მნახეთ და გაჩვენებთო! დაინტერესებულან ხევსურები, ხომ იცით მაგათი ხასიათი, კარგი ცხენის სანახავად სად არ წავლენ, რას არ მოიმოქმედებენ, _ გნახავთ, გნახავთო! უკითხავთ ვინაობა ერთმანეთისთვის და წასულან ისევე, სიცილ-სიცილითა. ეგრე ამრეზით იციან ყურება ყველასი ხევსურებმა, მით უფრო ფშავლებისა.

გაგიკვირდებათ მამაჩემის ნათქვამი, მაგრამ რაც უთხრა, საბოლოოდ მართალი უთხრა ხევსურებს. ერთ არაბა ცხენს ევაჭრებოდა ერთ არაგვისპირელს _ შავი იყო, მკერდ-განიერი, მწევარივით ტანწვრილი და ყურებპატარა. მეც კარგად მახსოვს, დიდხანსა ჰყავდა მერე ის ცხენი. ბერავდა და ბერავდა ნესტოებს, აფოფინებდა თვალებს და თხრიდა წინა ფეხით მიწას. მოსულა იმ ხევსურებიდან წამოსული მამაჩემი დედაჩემთან, მისჯდომია გვერდით, გადაუხედავს თავისებურად, ღიმილით და უთქვამს: ერთი რამე უნდა გავაკეთო, იქნებ ცოტა გიჟურიც, მაგრამ თუ გიყვარვარ, შუბლი არ შეიკრაო. გასცინებია დედაჩემს, _ თათრებში ხომ არ გვიპირებ გაყიდვას, შენ თუ შეგერგება, ეხლავე გამოვკრავ ბოხჩასაო. აუყვანია მამაჩემს ჩემიანად, შემოუტარებია წრე, დაუსვამს გახარებულს და წასულა იმავე ღამეს, გათენებისას, არაგვისპირში. მიუცია იმ ცხენში ის ახალგამოქვნილი უღელი კამეჩი თავისი ურმით, რკინებსაც მევე გადაგიკრავ თვლებზეო, ხუთი ცხვარი, _ ხუთივე ჭედილა, და ათი კოდიც პური. მოკლედ, რაც კი რამ ებადა ოჯახში. გადმოუყვანია, დაუბამს, დამჯდარა და უყურებდა თურმე სულ ღიმილით. მისჯდომია გახარებული დედაჩემიც გვერდით, ისხდნენ ესე და უყურებდნენ დამტკბარნი იმ ცხენს. მერე წამოდგაო გაბრიელი, _ ამბობდა დედაჩემი, _ ახსნა აღვირი ლატანს, მსუბუქად გადაევლო იმ არაბას, გავიდა ქვემოთ, ივრისკენ, და გააჭენა და გამოაჭენა ჩემს დასანახად. კარგი ჯდომა იცოდა სულმაღალმა. მე არც მინახავს ეგრე მჯდომელი სხვა. დაიხრებოდა მარცხენა მხრით უნაგირზე, იდაყვი თითქმის კოტაზე ჰქონდა დადებული, მარჯვენა ხელი კიდევ, შუბლთან ჰქონდა წაშვერილი, და ეგრე, მიმინოსავით  წაგვერდებული მიაჭენებდა და ყურში ჩასძახოდა ცხენს, ალერსითა თუ ქებით:

_ ჰაუ! ჰაუ! ჰაუ!

ჩამიქროლა ეგრე გაცინებულმა, სახეგანათებულმა, ამომიქროლა, ამოაგდო ამ შემაღლებულზე გრიალითა, ჩამოხტა, შემომიტარა ირგვლივ რამდენიმეჯერ ამაყად, დააბა და ისევ მომიჯდა გვერდით.

მოვიდნენ და მოვიდნენ არაბას სანახავად სოფლიდან, ყველასა ჰქონდა გაგონილი, რაც იყო მიცემული იმაში. მოსწონდათ, აქებდნენ, მაინც უკმაყოფილოდ ამწკლატუნებდნენ ტუჩებს, _ ნწაჰ! მაინც ცხენია, ციდან ჩამოსული რაში ხომ არ არისო! ზოგი, კიდევ უფრო მეტი, წვივებსაც უწუნებდა, წვრილი აქვსო ძალიან. გაბრიელს აინუნშიაც არ მოსდიოდა არავისი სიტყვა, იდგა ხოლმე და შეჰყურებდა, შესციცინებდა, სწმენდდა, უურვებდა, ეალერსებოდა არაბას. ქერის მეტი არაფერი მიუცია ერთ კვირას, იმასაც ოდნავ მოშუშულს აძლევდა, ზუსტი წყვით. მიუშვებდა, აჭენებდა ერთხანს და მერე ისევ ბანდა და წმენდდა, ელაპარაკებოდა და ეალერსებოდა.

იმის ეშხით მეც უფრო შევუყვარდიო, იტყოდა ხოლმე ჩაღიმებით დედაჩემი.

კვირის თავზე კი გამოჩნდნენ ის ხევსურები, წინასწარ გალაღებულები, გამარჯვებულნი. ნახეს არაბა. ერთმა მუქმა ღრუბელმა კი გადაუარათ სახეზე, მაგრამ ისიც არ შეიმჩნიეს. ეხლა მამაჩემი იყო თურმე აღზევებული და მოკლედ და ცივად მოუჭრა, _ გავალთ, შევეჯიბრებით, თუ თქვენ გამისწრებთ, თქვენ წაიყვანთ ჩემს ცხენს, რომელიც პირველი გამისწრობს, ისა, თუ გაგისწარით, მე უნდა დამრჩეს თქვენი ორივე ცხენი, ჩამოხვალთ და წახვალთო.

ცოტა კი შეფიქრიანებულან ხევსურები, მაგრამ რის ხევსურები იქნებოდნენ, უკან რომ დაეხიათ. ცხენი ცხენია, მაგრამ ზედმჯდომზედაც ხომ არის საქმე, ფშაველი რას გვაჯობებსო, ჩაურტყამთ ხელი.

წაუყვანიათ შუაკაცებად ბერიკაშვილი, ზემოთ რომ ვახსენე, ლადო, ჟულაკათ მიხეილი, და კიდევ მესამე, ეს მესამე აღარ მახსოვს. გასულან ეხლა რომ ბოგირი არი ქუსნოს წყალზე, მანდ ბაღები და ბოსტნები არ იყო მაშინ, გზა კი მიდიოდა, ნარბილი, სწორი, ერწოსკენ. დაუთქვამთ ერთი ვერხვი, გააჭენებდნენ, იმ ვერხვს შემოუვლიდნენ და მოვიდოდნენ ისევ ბოგირთან. ხევსურებს ჯერ კარგად დაუთვალიერებიათ ის გზა ვერხვამდე, მერე მოსულან, თითო არაყი ჩამოურიგებია ბერიკაშვილს, გადაუწერიათ პირჯვარი, შემსხდარან სამივენი, ბერიკაშვილს თოფი ჰქონია წამოღებული, დაუცლია ის თოფი და წასულან ხევსურები ყიჟინით, მამაჩემი კიდევ თავის ჩუმი ჰაუ-ჰაუს ძახილით. ჯერ ხევსურები სად იყვნენ, რომ მამაშენი უკან მოაჭენებდა არაბასო. იმდენზე გამოუსწრო, ყმაწვილი დაიღლებოდა იმ მანძილის გარბენითო, _ უთქვამს ჩემთვის თვითონ ბერიკაშვილ ლადოს. სიტყვის უთქმელად, თავდაუხრელად ჩამოხდნენ ცხენებიდან ხევსურები, მოხადეს უნაგირები, აიკიდეს ზურგზე და დაადგნენ გზას მამაჩემის სიცილ-სიცილში. მაგრამ, ცოტაზე რომ წასულან, წამოსწევია მამაჩემი და ისევე სიცილით უთქვამს: _ გეყოფათ თქვენცა და მეცა, მობრუნდით, ჩემი სტუმრები ხართო. ხევსურები ხომ ბრაზიანები არიან, _ არაო, მათხოვარნი ხომ არ გგონივართო, _ გაუკლავთ თავი. მაშინ მამაჩემი აზავთებულა, ცოდვა არ დაიდოთ, ყელი არ გამომაჭრევინოთ კაცსო! მობრუნებულან ხევსურები. წამოუყვანია შინ ისინიც, შუაკაცებიც, დედაჩემს უკვე მზათა ჰქონია სუფრა. დამსხდარან, კარგად უქეიფიათ, სიცილითა, ლექსებითა, სიმღერებითა, მერე შეუსხამს თავ-თავიანთ ცხენებზე და გაუშვია სამუდამოდ დაძმაკაცებულები.

იმ ღამეს ცოტა შევშინდი კიდეცა, _ ამბობდა დედაჩემი, _ ისეთი იყო გაბრიელი, ვიფიქრე, მართლაც წმინდა გიორგი ხომ არ არის და კაცად არ არის მოსული ჩემთან-მეთქი.

აი, ეს ამბავი უნდა იცოდეს მთელმა ჩვენმა მოდგმამ. მე ეგ მინახავდა ფრონტზეც კი, ეგ მინახავს დღესაც, არ შეიძლება, მაგან არ უშველოს ჩემს შვილთაშვილებს და იმათ შვილებს, როცა, ვთქვათ, დაინახავენ, რომ თაგვებივით გაფაციცებულნი მიარბენინებენ პატარა კაცები თავთავიანთ სოროებისკენ ამქვეყნიურ საგზალს.

ერთხელ, ეგ ამბავი მეც მახსოვს, სიზმარივით გაუქრა არაბა მამაჩემს, მოპარეს. ცხადია, მამაჩემმა თავის ძმაკაცებს შეატყობინა, წავიდნენ ხევსურები, მთა-ბარი შეაჯერეს, იპოვეს არაბა და მოჰგვარეს.

სხვა რა მაქვს სათქმელი, მიმხვედრი აქამდე თქმულითაც მიხვდება ყველაფერს.

კარგად იყავით და გწყალობდეთ, გფარავდეთ ჩვენი წინაპრების მადლი.

Revaz Inanishvili – Anderdzi Davit Gonjilashvils